Het is – sinds 10 december 2023 – 75 jaar geleden dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aangenomen is door de VN. Voorzitter van het Humanistisch Verbond Mardjan Seighali gaf die dag een speech over humanisme, strijd voor mensenrechten en individuele vrijheid, ook vanuit haar persoonlijke ervaringen. Hier kun je haar verhaal teruglezen.
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren.
Een ieder heeft aanspraak op alle rechten en vrijheden, zonder enig onderscheid van welke aard ook, zoals ras, kleur, geslacht, taal, godsdienst, politieke of andere overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, eigendom, geboorte of andere status.
Een ieder heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst.
Ik heb je zonet artikel 1, 2 en 18 van de Universele Rechten van de Mens voorgedragen. Ze gaan over een waarde die heel belangrijk voor mij is. Over vrijheid. Vrijheid is helaas niet vanzelfsprekend.
Ik ben in 1990 met mijn twee zoontjes, Pouya en Pasha, gevlucht uit Iran omdat ik in mijn thuisland geen vrijheid had. Ik ben nogal een opstandig, strijdbaar type. Dat valt op. Ik werd opgepakt en zat anderhalf jaar in de gevangenis. Voor wie gevangen heeft gezeten en is gemarteld, is vrijheid het hoogste goed. Om vrij te komen uit de gevangenis, werden mij nog meer onvrijheden opgelegd. Ik werd gedwongen om te trouwen en ik mocht niet werken, niet naar buiten, niet studeren. Ik moest me wekelijks melden voor verhoren, zonder enige reden, behalve dan dat het regime niet van weerwoord hield.
In Nederland is het gelukkig anders. Nederland is een prachtig en vrij land. Het is de beste plek die ik me kon wensen na mijn vertrek uit Iran.
Maar ook hier, in Nederland, is vrijheid niet vanzelfsprekend.
Gelijkheid ook niet, ook al is het een mensenrecht. In de afgelopen ruim 30 jaar heb ik de opkomst van (vluchtelingen)haat, discriminatie en de uitsluiting van mensen met migratie als een sluipschutter zien binnendringen in onze samenleving.
Kijk maar naar de resultaten van de verkiezingen. Eén op de vijf Nederlanders heeft op Geert Wilders gestemd. Ik maak mij hier zorgen over. Net zoals ik mij zorgen maak over de subtiele, onbewuste uitsluitingsmechanismen die op verschillende plaatsen aanwezig zijn. We horen al jaren dat mensen met een indrukwekkend cv, aantoonbaar succes en bewezen diensten op onverklaarbare wijze geen passend werk vinden. Zelfs organisaties die diversiteit hoog in het vaandel hebben staan, kiezen bij voorkeur voor Ingrid en niet voor Fatima.
Dat doet pijn. Uitsluiting doet pijn.
Ik citeer een gedicht van Saadi:
بنى آدم اعضای یک پیکرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوى به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار
تو کز محنت دیگران بی غمی
نشاید که نامت نهند آدمی
سعدی شیرازی
Alle mensen zijn delen van één lichaam
In hun kern, dus in hun naam
Als één deel wordt geplaagd door pijn
Zal een ander ook onrustig zijn
Voor wie niet meelijdt met een mens
Is menselijkheid een lege wens
Als onze medemens wordt geplaagd door pijn, laten we dan inderdaad onrustig zijn. Laten we ons niet neerleggen bij het leed in de wereld. Laten we blijven strijden voor mensenrechten. Voor vrijheid en gelijkheid.
Deze strijd overschrijdt grenzen. Het overschrijdt culturen en afkomst. Het overschrijdt zelfs de tijd. De strijd van humanisten als Albert Einstein, Simone Weil en Victor Hugo is even cruciaal als die van de jonge vrouwen in Iran die vechten om vrouw te zijn, om te leven, om vrij te zijn.
En de strijd is nog niet gestreden.
Over de hele wereld worden mensenrechten met de voeten getreden. Zoals op plaatsen waar oorlog en geweld is. Waar onschuldige burgers hun leven, dierbaren en rechten verliezen. Maar ook in Nederland staan de mensenrechten onder druk. Voorbeelden genoeg: de Toeslagenaffaire, profilering en discriminatie op basis van je uiterlijk of seksuele voorkeur, de opvangcrisis.
Ik herhaal het nog eens: mensenrechten zijn niet vanzelfsprekend. We dragen allemaal de verantwoordelijkheid om de mensenrechten in leven te houden, ze te beschermen en ze sterk te houden. We hebben elkaar daarvoor nodig. Mensenrechten zijn mensenwerk. Mensenrechten zijn universeel.
Er is maar één land: de aarde; één volk: de mens; één geloof: de liefde.
We kunnen kiezen voor liefde, in plaats van pijn.
Voor universele mensenrechten, in plaats van uitsluiting.
Voor medemenselijkheid, in plaats van ontmenselijking.
Wat kies jij?
Dit artikel is voor het eerst verschenen op 10 december 2023, op humanistischverbond.nl.
