Helaas kon Miriam Rasch op 15 januari door omstandigheden niet aanwezig zijn. Daarom hebben we een opname getoond van een gesprek met Rasch waarin ze ingaat op de filosofie die zij uiteenzette in haar boek Frictie: ethiek in tijden van dataïsme (waarmee ze de Socratesbeker won). Daarna gingen we met elkaar in gesprek.
We geloven heilig in data. Grote hoeveelheden data leggen de wereld vast en de inzet hiervan maakt onze samenleving beheersbaar, voorspelbaar en overzichtelijk. Maar hoe wenselijk is onze datahonger? Voor wie en met welk doel proberen we de wereld om te zetten in data? En moeten we onze morele oordelen wel laten sturen door data?
Een ethische keuze is volgens Miriam Rasch altijd een tragische, menselijke, imperfecte keuze. Dataïsme probeert daarentegen voor elk probleem een technologische en perfecte oplossing te vinden. In het gesprek gaat zij in op de problemen die dit met zich meebrengt voor vrijheid, rechtvaardigheid en zelfbeschikking.
Mediawetenschapper Esther Hammelburg en filosoof Nanda van Bodegraven hebben het gesprek daarna begeleid. Aan de hand van een oefening hebben we bevraagd hoe de mens zichzelf kan kennen en door algoritmes kan laten kennen. Daarna zijn we aan de hand van filosofische vragen uit de zaal in kleinere groepen verder gaan denken over autonomie in digitale tijden.
Een kort verslag:
Het was een wat andere vorm dan bij de meeste andere HUMA-cafés, wat heel goed uitpakte en ook volgens veel aanwezigen voor herhaling vatbaar was. Bezoekers konden in de pauze vragen rond het thema indienen waarvan we een aantal selecteerden om te bespreken.
We deden dit op een ‘open space’ manier: verschillende tafels met op elke tafel een vraag, je kon naar eigen voorkeur bij een vraag gaan staan en was ook vrij om weer door te lopen als je het gevoel had niet meer bij te dragen aan het gesprek of gewoon even elders wilde kijken. Zo ontstonden levendige gesprekken die voortgezet werden tijdens de borrel.
De vragen die we zo bespraken:
- Ontstaan er nieuwe tweedelingen in de samenleving?
- Hoe kweken we meer awareness?
- Hoe erg is het dat de techbedrijven veel van ons weten?
- Heb je ooit ervaren dat je bekneld werd in je autonomie? Wat kunnen we daaruit leren? (een vraag die Miriam ons zelf voorlegde in de video die we vooraf met haar maakten, zie filmpje hieronder)
Voor degenen die het hebben gemist en toch benieuwd zijn naar het denken van Miriam Rasch: haar boeken Frictie – ethiek in tijden van dataïsme en Autonomie – een zelfhulpgids zijn een aanrader.
Miriam Rasch
Miriam Rasch is filosoof en essayist en verbonden aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. Ze schrijft voor onder meer voor Filosofie Magazine, Follow The Money, De Nederlandse Boekengids en NRC Handelsblad. Haar essaybundel ‘Zwemmen in de oceaan: Berichten uit een postdigitale wereld’ verscheen in 2017 bij De Bezige Bij. In 2020 verscheen ‘Frictie: Ethiek in tijden van dataïsme’, dat werd bekroond met de Socratesbeker voor het beste filosofische boek van het jaar. In het voorjaar van 2022 verscheen ‘Autonomie, een zelfhulpgids’.
“ Het is belangrijk om autonomie te behouden en daar een nieuwe invulling aan te geven. Iemand kan jou vertellen hoe je autonoom moet zijn, maar dan ben je het misschien al niet meer. Dat is een rare paradox. ”
Lijst van evenementen
-
In samenwerking met Slot Loevestein brengt het Humanistisch Verbond de tentoonstelling Tegenpolen: een zintuigelijke en verdiepende ervaring van polarisatie door de eeuwen heen.
Locatie: Slot Loevestein, Poederoijen -
In onze zorgen over het klimaat is het belangrijk om hoopvol te blijven. Maar hoe doe je dat? Op deze verdiepingsdag in Amsterdam helpen we je op weg.
Locatie: Huis De Pinto, Amsterdam
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.