Napraat HUMA-café met met Marthe Kerkwijk: is straf rechtvaardig?
Ons strafklimaat is flink verhard. Waarom straffen we? Is straf rechtvaardig? Met het betoog van rechtsfilosoof en jurist Clara Wichmann (1885-1922) hield Marthe Kerkwijk ons bij het HUMA-café op 17 september een spiegel voor.
Clara Wichmann kennen we vooral als een belangrijke voorvechtster van het vrouwenkiesrecht in Nederland, maar de filosofische vraag of straf rechtvaardig is hield de rechtsfilosoof en jurist misschien wel het meest bezig.
Ze promoveerde op de geschiedenis van het strafbegrip en richtte een actiegroep op die streefde naar de opheffing van het strafbeginsel. Ze schreef essays om haar standpunt dat straf per definitie onrechtvaardig is te onderbouwen en gaf tot haar dood lezingen over dit onderwerp. Het idee dat misdaad straf verdient is volgens haar diep geworteld in onze aard, wat het moeilijk maakt om eraan te twijfelen. Toch pleit ze ervoor om precies dat te doen.
Marthe Kerkwijk: “Wichmann schreef honderd jaar geleden. Vandaag de dag is ons strafklimaat flink verhard. Tijd om Wichmanns twijfel aan ons recht tot straffen weer in herinnering te brengen. Haar uitdagende betoog houdt ons een spiegel voor.”
Enkele reacties uit de zaal:
Na de lezing gingen we met de spreker en met elkaar in gesprek.
Wat gaven mensen terug in de pauze wat ze het meest inspirerend vonden van de lezing?
“Het meest pakkende aan deze lezing vond ik dat bijna alle misdadigers zich zo schamen over hun daad dat ze het zelf niet echt kunnen onderkennen, dat ze het vaak blijven ontkennen, zelfs als toegeven leidt tot strafvermindering. Dus eens met Wichman, dat misdadigers al genoeg lijden door hun eigen daad, dat ze zelf het meeste leed hebben van hun daad.”
“Ik dacht altijd, hard straffen is goed, maar ik ga er beter over nadenken door de argumenten van Wichman. Dat straffen ook leed veroorzaakt en dus moet je er als samenleving goed over nadenken. Je wilt geen nieuwe dader worden.”
“Ik ben een voorstander van het herstelrecht. Ik denk dat als daders niet uitgesloten worden uit de samenleving, maar in gesprek gaan met de slachtoffers en andere betrokkenen, en direct de schade gaan proberen te herstellen, dat dit meer effect heeft. Buurtbajes bv, is veel beter. Halsema wil dit op meer plekken invoeren, dacht ik.”
“Geweldige lezing, Wichman was heel ver in haar denken en doen. Nu kan je zien gebeuren wat zij een eeuw geleden zei. Als rijken en armen dichter bij elkaar komen heb je minder misdaad. Veel groepen voelen zich te kort gedaan.”
Reageren? Stuur een mail naar [email protected].
Marthe Kerkwijk is filosoof en programmamanager bij de Internationale School voor Wijsbegeerte, waar Clara Wichmann honderd jaar eerder dezelfde functie vervulde. Net als Wichmann is zij gespecialiseerd in sociale filosofie. Ze verzorgde een inleiding bij en hertaling van essays van Wichmann in het boek Het recht tot straffen hebben we niet. Essays over misdaad en vergelding (ISVW Uitgevers, 2023).
Denk mee, ga mee in gesprek. Binnenkort op de agenda:
Lijst van evenementen
-
In samenwerking met Slot Loevestein brengt het Humanistisch Verbond de tentoonstelling Tegenpolen: een zintuigelijke en verdiepende ervaring van polarisatie door de eeuwen heen.
Locatie: Slot Loevestein, Poederoijen -
Waarom leef ik zo? Hoe kies ik wat bij mij past? En wat betekent vriendschap voor mij? In deze cursus ga je op zoek naar antwoorden.
Locatie: Huis de Pinto, Amsterdam -
In dit HUMA-café laat Anja Machielse zien welke factoren op het samenlevingsniveau van belang zijn voor een goed begrip van eenzaamheid en sociaal isolement. De fundamentele behoefte van mensen om verbonden te zijn met anderen, wordt in de moderne tijd niet vanzelfsprekend vervuld. En sociaal functioneren vraagt meer competenties dan voorheen, is haar stellingname. Na afloop gaan we met Anja Machielse en met elkaar in gesprek.
Locatie: Perdu, Amsterdam -
Bij HUMA-café in Amsterdam vertelt iemand eens per maand over levenskunst, filosofie of actuele maatschappelijke vraagstukken. Denk mee, ga mee in gesprek.
Locatie: Perdu, Amsterdam
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.