Napraat HUMA-café met Lieke Asma: “Ik besef nu hoe ikzelf -heel subtiel – discrimineer”

In het HUMA-café van zondag 19 januari 2025 liet filosoof en psycholoog Lieke Asma ons blinde vlekken zien: hoe impliciete vooroordelen ons (mis)leiden.

We kunnen mensen onrechtvaardig behandelen zonder het te willen, en zelfs zonder het op te merken. Onbewust en ongewild maken we onderscheid tussen personen op basis van hun gender, etniciteit, leeftijd, lichaamsgewicht of seksuele oriëntatie. Hoe kan het dat ons zelfbeeld zo afwijkt van ons gedrag?

Het antwoord lijkt helder: in het onbewuste liggen vooroordelen opgeslagen, die ongemerkt onze gedachten, gevoelens en beslissingen beïnvloeden. Maar is dat wel de juiste manier om over deze problematiek na te denken? Is het wel behulpzaam om de blik naar binnen te richten? Filosoof en psycholoog Lieke Asma pleit voor een radicaal ander perspectief. Om oog te krijgen voor onze blinde vlekken, moeten we de aandacht juist verplaatsen naar de wereld buiten ons. Alleen door te kijken naar patronen in gedrag, keuzes en reacties, en door te luisteren naar ervaringen van anderen kunnen we discriminatie herkennen en voorkomen.

Na afloop gingen we met Lieke Asma en met elkaar in gesprek.

Enkele reacties uit de zaal

‘Er kwam een hele wereld naar voren achter de vraag naar Blinde Vlekken, dat vond ik heel boeiend.’

‘Ik besef nu hoe ikzelf -heel subtiel- discrimineer.’ 

‘Mooi hoe Lieke Asma mij, en anderen, een onderzoekende houding toewenste.’

Kijk- luister- en leestips

Lieke Asma te gast bij Villa VdB op NPO radio 1: Hoe onze onbewuste vooroordelen ons beïnvloeden in keuzes

Interview op Nemo Kennislink: Zicht op je blinde vlek. Verkeerd gedacht: impliciete vooroordelen

Interview in Trouw: Volgens psycholoog Lieke Asma kunnen we discrimineren zonder dat we het doorhebben

Tip ons voor een film, podcast, of boek over dit onderwerp, of reageer: stuur een mail naar [email protected]. Dank alvast!

Boek: Blinde vlekken. Hoe impliciete vooroordelen je (mis)leiden.

Uitgeverij Boom: “We kunnen mensen onrechtvaardig behandelen zonder het te willen, en zelfs zonder het op te merken. Onbewust en ongewild maken we onderscheid tussen personen op basis van hun gender, etniciteit, leeftijd, lichaamsgewicht of seksuele oriëntatie. Hoe kan het dat ons zelfbeeld zo afwijkt van ons gedrag? Het antwoord lijkt helder: in het onbewuste liggen vooroordelen opgeslagen, die ongemerkt onze gedachten, gevoelens en beslissingen beïnvloeden. Maar is dat wel de juiste manier om over deze problematiek na te denken? Is het wel behulpzaam om de blik naar binnen te richten? Filosoof en psycholoog Lieke Asma pleit voor een radicaal ander perspectief. Om oog te krijgen voor onze blinde vlekken, moeten we de aandacht juist verplaatsen naar de wereld buiten ons. Alleen door te kijken naar patronen in gedrag, keuzes en reacties, en door te luisteren naar ervaringen van anderen kunnen we discriminatie herkennen en voorkomen.”

 

Boek bestellen

‘Asma, die met haar boek over de vrije wil al de shortlist van de Socrates­beker en van de Hypatiaprijs haalde, rekent af met vooroordelen over vooroordelen. Zo bestrijdt ze maatschappelijke blinde vlekken.’
– Trouw

‘Asma’s redeneringen staan stuk voor stuk als een huis, en zijn daardoor erg nuttig voor iedereen die met discriminatie te maken heeft of erover nadenkt. […] Blinde vlekken presenteert een rotsvaste wetenschappelijke basis voor wat nog te vaak wordt afgedaan als een gevoelskwestie.’ – NRC 

‘Asma besluit haar boek met enkele handvatten om beterschap in de praktijk te brengen. Kortom, in dit boek is een integere filosoof aan het werk, die de lezer deelgenoot maakt van haar doortimmerde denkwerk.’
– Tinneke Beeckman in De Standaard 

‘Asma wrikt zich los van de psychologiserende literatuur over impliciete vooroordelen, en vraagt de lezer op overtuigende wijze om de blik breder te richten.’
– Trouw 

‘Blinde vlekken weerspiegelt het werk van een integere filosoof die de lezer verrast met haar heldere denkstappen en verfrissende perspectief.’
– iFilosofie #76

Een van de sterke punten van het werk van Asma ligt bij de nuance die ze aanbrengt binnen het huidige wetenschappelijke debat rondom impliciete vooroordelen en de daaruit volgende impliciete discriminatie. Zo bekritiseert ze het harde onderscheid tussen bewuste en onbewuste vooroordelen, aangezien verschillende aspecten van een vooroordeel wel en niet bewust kunnen zijn.
– Annette Korlaar op ISVW.nl (Internationale School voor wijsbegeerte)

Spreker: Lieke Asma

Lieke Asma is filosoof en psycholoog. Ze promoveerde aan de VU Amsterdam op een proefschrift over wetenschappelijk onderzoek naar vrije wil. Momenteel doet ze onderzoek naar impliciete vooroordelen aan de Munich School of Philosophy. In 2021 verscheen Mijn intenties en ik. Filosofie van de vrije wil, dat op de shortlist stond voor de Socratesbeker en de Hypatia-prijs. In maart 2024 kwam haar boek Blinde vlekken. Hoe impliciete vooroordelen je (mis)leiden uit.

Meer inspiratie in Amsterdam? Binnenkort op de agenda: